Mücbir Sebep Nedir? Sigorta Poliçelerinde Mücbir Sebepler
Mücbir sebep ifadesi özellikle hukuksal anlamda sık sık karşımıza çıkar. Peki mücbir sebep nedir? Mücbir sebep, istem dışı gelişen olaylar neticesinde ortaya çıkan beklenmedik durumları ifade etmek için kullanılır. Hukuki anlamda da sık sık kullanılan bu ifade aynı zamanda sözleşme ve taahhüde dayalı sorumlulukların elde olmayan sebeplerden ötürü yerine getirilememesi anlamına da gelmektedir.
Hukuken mücbir sebep olarak görülen durumlar arasında grev, lokavt, sel baskını, deprem, terör hareketleri ve doğal afetler yer alır. Bunun dışında bazı şahsi durumlar da mücbir sebep olarak kabul edilirler. Şahsi mücbir durumlara ölüm, iflas, hastalık ve tutukluluk gibi durumları örnek verebiliriz. Tüm mücbir sebeplerin ortak bir noktası vardır. Bu ortak nokta, oluşmasına engel olunamayan veya oluştuktan sonra durdurulmasına imkân olmayan durum, olgu veya olaylar olmalarıdır.
Mücbir durumlar, günümüzde dünya hukuk sisteminde sıkça kullanılan genelgeçer kavramlar arasında bulunur. Mücbir sebepler ifadesinin ilk çıkış yeri Kıta Avrupası’dır. Sistematik ve çağdaş bir yorum ile Türk hukuk sistemine girmesi ise Cumhuriyetin kurulmasının ardından gerçekleşmiştir.
Mücbir Sebep Ne Anlama Gelir?
Mücbir sebepler kaydı, sigorta poliçeleri dahil birçok ticari sözleşmede yer alan kayıtlardır. Mücbir sebeplerin meydana gelmesi, kişilerin ya da kurumların birbirlerine verdikleri taahhütleri yerine getirmelerini geçici bir süreyle ya da sonsuza kadar, kısmen veya tamamen değiştirebilir ya da ortadan kaldırır. Bunun dışında kanundan ya da sözleşmeden doğan hakların kullanma aşamasında sürelerinin uzatılmasını ya da tam tersi bu hakların talep edilmesini, kullanılmasını kısmen veya tamamen ortadan kaldırabilir.
Mücbir sebep kavramında ana nokta, olması beklense bile gerçekleşen olayların engellenememesi ve sonuçları karşısında kişilerin yapabilecekleri hiçbir şeyin olmaması durumudur. Böyle durumlar meydana geldiğinde hukuki anlamda nedensellik ortadan kalktığı için kişi/kurum ve sonuçlar arasında bir bağ kurulamaz. Sonuç olarak kişi ve kurumların herhangi bir ihmali, kasti davranışı ya da kusuru söz konusu olmadığı için mücbir sebeplerden doğan haklarından faydalanmaları sağlanır.
Sigorta Poliçelerinde Mücbir Sebep Tanımı Nasıl Yapılır?
Sigorta poliçelerinde mücbir sebeplerin tanımları çok açık bir şekilde yapılır. Bu tanımın kapsamı dahilinde bulunan durumlar ve olaylar karşısında sigorta şirketinin herhangi bir ödeme yükümlülüğü olmadığı ifadesi yer alır. Kimi sigorta poliçelerinde sigortalıya mücbir sebeplerin bir kısmı için ek teminat alma hakkı tanınır. Bu duruma en sık kasko poliçelerinde rastlanır. Kasko poliçelerinde genelde deprem, toprak kayması, çığ, sel ve su baskını gibi olaylar mücbir sebep olarak görülür. Bunlar dışında terör, kötü niyetli halk hareketleri, grev, lokavt ve bunlara karşı alınan önlemlerin neden olduğu durumlar da mücbir sebep olarak değerlendirilir. Aksi bir ifade yer almıyorsa, yani ek teminat paketi düzenlenmediyse bu tip durumlarda meydana gelen zararların ödenmeyeceği belirtilir.
